Το θρυλικό έργο του Νικολάου Γύζη «Δόξα»(ή «Δόξα των Ψαρών»), εδώ και λίγες μέρες ανήκει σε όλους τους Έλληνες. Με μια χειρονομία υψηλού εθνικού συμβολισμού, ο κάτοχος του πίνακα κ. Δημήτρης Γκέρτσος, εγγονός του Ευάγγελου Παπαστράτου, ιδρυτή της γνωστής καπνοβιομηχανίας, τον δώρισε στην Προεδρία της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Συνοδεύοντας τη δωρεά του με λίγα σεμνά και στοχαστικά λόγια: «Αισθάνθηκα την επιθυμία να μην “περπατά η Δόξα μονάχη” σε ένα σπίτι, αλλά ανάμεσα στους Έλληνες στον χώρο του ανώτατου θεσμού της χώρας», είπε χαρακτηριστικά – εμπλούτισε το περιεχόμενο της σχέσης του πολίτη με τους θεσμούς. Η χειρονομία του δεν τον συνδέει μόνο με την μακρά παράδοση των ελλήνων δωρητών προς το έθνος. Τον καθιστά καθοδηγητικό πρότυπο καθώς στην προσφορά του συνδυάζονται η ηθική γενναιοδωρία και η κοινωνική ευθύνη, το πατριωτικό ήθος και η δημοκρατική ευαισθησία.
Η «Δόξα» του Γύζη, ήδη από την εποχή που δημιουργήθηκε, στα τέλη του 19ου αιώνα, έχει εγγραφεί στη συλλογική μνήμη ως σύμβολο της Ελλάδας που προχωρεί προς το μέλλον αγέρωχη και ακατάβλητη, προσπερνώντας ήττες ή καταστροφές. Είναι μια από τις πλέον αναγνωρίσιμες παραστάσεις που συνδέονται με την εικονογραφία του Αγώνα της Ανεξαρτησίας, τη μορφοποίηση της ελληνικής εθνικής ταυτότητας, την εικόνα της Ελλάδας ως ιδέας. Μεγαλόπρεπη, λευκοντυμένη, φτερωτή, βαδίζει αποφασιστικά στο φρυγμένο έδαφος κάτω από έναν βαρύ ουρανό, ωθούμενη από το όραμα ενός μέλλοντος που κερδίζεται με αγώνες. Ο συμβολισμός της υπερβατικής, απόλυτα επιβλητικής και κυρίαρχης αυτής μορφής γίνεται ακόμα πιο ισχυρός σήμερα, διακόσια χρόνια μετά την επανάσταση του 1821. Δωρεά και επέτειος συμπίπτουν για να τονίσουν το νόημα της αγωνιστικότητας, της προσπάθειας, της αδάμαστης θέλησης για ένα αύριο θεμελιωμένο στις αξίες που μας κληροδότησαν οι ηρωικοί πρόγονοί μας.
H προσφορά της «Δόξας» στην Προεδρία της Ελληνικής Δημοκρατίας είναι προσφορά προς το κοινωνικό σύνολο. Αυτή είναι η ουσία της χειρονομίας του δωρητή και ακριβώς έτσι την εκλαμβάνει και προτίθεται να την αξιοποιήσει η Προεδρία. Το έργο, το οποίο θα εκτίθεται περιοδικά σε μουσεία και πινακοθήκες της χώρας, θα είναι προσιτό στο κοινό από τις 3 Μαρτίου στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138). Θα αποτελέσει ένα κορυφαίο έκθεμα της μεγάλης έκθεσης «1821 πριν και μετά», την οποία θα φιλοξενεί το Μουσείο ως τα τέλη, περίπου του φθινοπώρου.
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου παραλαμβάνοντας τον πίνακα δήλωσε:
«Με μεγάλη χαρά και συγκίνηση υποδεχόμαστε σήμερα στο Προεδρικό Μέγαρο τον πίνακα του Νικολάου Γύζη “Δόξα”, δωρεά του ως σήμερα κατόχου του έργου, κ. Δημήτρη Γκέρτσου. Με μια χειρονομία ευγενούς προσφοράς και υψηλού εθνικού συμβολισμού ο κ. Δημήτρης Γκέρτσος αποχωρίστηκε ένα πολύτιμο οικογενειακό κειμήλιο με τη σκέψη, όπως ο ίδιος χαρακτηριστικά αναφέρει, ότι ένας πίνακας με τόσο «μεγάλη εθνική διάσταση και αναγνώριση, δεν μπορούσε να του ανήκει». Η “Δόξα” είναι μια από τις πλέον αναγνωρίσιμες παραστάσεις που συνδέονται με την εικονογραφία του Αγώνα της Ανεξαρτησίας και έχει ταυτιστεί με την εικόνα της Ελλάδας. Μιας Ελλάδας ηρωϊκής που αγωνίζεται και δεν πτοείται στη δυσκολία, αναγεννάται και πορεύεται στην Ιστορία ελεύθερη και περήφανη. Η δωρεά της “Δόξας” είναι μια προσφορά στο κοινωνικό σύνολο. Ενδυναμώνει τη σχέση του πολίτη με τους θεσμούς, συνδέει τον ιδιωτικό χώρο με τη δημόσια σφαίρα και υπογραμμίζει τον ρόλο που μπορεί να παίξει η υψηλή τέχνη στην αυτογνωσία μας».
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Νικόλαος Γύζης ζωγράφισε τη «Δόξα» λίγο πριν εκπνεύσει ο 19ος αιώνας, ως ενσάρκωση της Δόξας του Διονυσίου Σολωμού και εμπνεόμενος από το επίγραμμα «Η καταστροφή των Ψαρών» (1825).
